ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ - ΤΖΕΗΜΣ ΜΑΝΟΣ
ΙΟΥΝΙΟΣ 2008

Ο ΠΑΛΙΟΣ ΚΑΛΟΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΣ - ΓΕΝΙΚΟΣ ΙΑΤΡΟΣ ΤΟΥ ΧΘΕΣ

Ο παλιός καλός οικογενειακός του χθες έχει αντικατασταθεία από τον αδιάφορο, φιλοχρήματο, υπερεξειδικευμένο ιατρό του σήμερα. Ο οικογενειακός ιατρός του χθες μπορεί να μην είχε στο οπλοστάσιό του πολλά φάρμακα, αλλά ήξερε την ``ψυχολογία του αρρώστου΄΄ την οποία δεν διδάσκονται σήμερα οι ιατροί. Ήταν οικογενειακός φίλος και μάλιστα για κάποια επίσκεψή του μπορούσε να μην δεχθεί χρήματα (ιδίως σε οικογενειακούς φίλους ή φτωχούς), αλλά θα μπορούσε να δεχθεί να του κάνουν το τραπέζι.

Τι αντίθεση με τους φιλοχρήματους και παραδόπιστους ιατρούς του σήμερα που κάποιοι εξ αυτών - όπως έχει καταγγελθεί από τα ΜΜΕ - για να πλουτίσουν στην Ελλάδα: δέχονται τον χρηματισμό (``φακελάκι΄΄) για να προσέξουν ``καλύτερα΄΄ τον άρρωστο (ιδίως οι χειρουργοί που δίνουν ποσοστά και στους αναισθησιολόγους), συνεργάζονται (με ``μίζα΄΄, δηλαδή με ποσοστό) με ιδιωτικά διαγνωστικά κέντρα (βιοχημικά ή απεικονιστικά) ή ιδιωτικές κλινικές για να τους στέλνουν ασθενείς - ``πελάτες΄΄ και επίσης κάνουν ``κατευθυνόμενη συνταγογράφηση΄΄, δηλαδή σε συνεργασία με φαρμακευτικές εταιρίες (μέσω των φαρμακευτικών αντιπροσώπων) γράφουν αποκλειστικά τα φάρμακα συγκεκριμένης φαρμακευτικής εταιρίας, έναντι δώρων (ταξίδια, είδη κουζίνας, στυλό!). Έτσι έχουμε πολυφαρμακεία και επίσης πολυανθεκτικά στελέχη μικροβίων...

Για τον χρηματισμό των ιατρών έχει κάνει πολλές έρευνες ο δημοσιογράφος Μάκης Τριανταφυλλόπουλος, ενώ την κατευθυνόμενη συνταγογράφηση (που αφορά μάλλον όλους τους ιατρούς στην Ελλάδα) ανέδειξε με έρευνά του ο δημοσιογράφος Κώστας Χαρδαβέλλας. Δυστυχώς όμως, πέρα από τους 2 δημοσιογράφους, ουδείς κρατικός λειτουργός ερεύνησε τα παραπάνω προβλήματα. Ένας τρίτος δημοσιογράφος, ο Νίκος Ευαγγελάτος, αποκάλυψε ότι στις προμήθειες ιατροφαρμακευτικών υλικών στα δημόσια νοσοκομεία γίνονται απίστευτες απάτες με την υπερτιμολόγησή τους. Ο νυν υπουργός υγείας ανέφερε ότι θα αντιμετωπίσει το πρόβλημα. Άρα, δέχεται την ύπαρξή του.

Ο παλιός καλός οικογενειακός ιατρός έβλεπε τον άρρωστo ολιστικά, σαν ενιαία ψυχοσωματική οντότητα. Έδινε σημασία στην κατάλληλη δίαιτα του αρρώστου, κάτι που σήμερα ελάχιστοι ιατροί στην Δύση κάνουν. Στην κατάλληλη δίαιτα του αρρώστου έδωσαν πρώτοι σημασία οι αρχαίοι Έλληνες ιπποκρατικοί ιατροί. Επίσης, ο παλιός καλός ιατρός συμβούλευε τον άρρωστο να ξεκουραστεί για να αναρρώσει. Μάλιστα παλαιότερα πολλοί άρρωστοι ανάρρωναν σε κάποια εξοχική κατοικία, μέσα στην ηρεμία της φύσης (ιδίως οι φυματικοί στους οποίους έκαναν και ηλιοθεραπεία -όπως προπολεμικά στο νοσοκομείο Βούλας στην Αθήνα - η οποία βρέθηκε ότι πράγματι βοηθάει!).

Στην αρχαία Ελλάδα υπήρχαν τα Ασκληπιεία. Οι αρχαίοι Έλληνες έδιναν σημασία και σε φυσικές μορφές θεραπείας όπως τα ιαματικά λουτρά. Σήμερα, ο χρόνος ανάρρωσης είναι κάτι που πρέπει να συντομεύσει (με πολυφαρμακεία) πάση θυσία, για να μην χάσει το (καπιταλιστικό) σύστημα έναν υπάλληλο (δούλο) που θα μεγιστοποιήσει τα κέρδη των μεγάλων εταιριών...

Ας δούμε τι γίνεται με τον οικογενειακό - γενικό ιατρό του σήμερα: ο θεσμός του οικογενειακού ιατρού (GP, General Practitioner) στην Ελλάδα ακόμα δεν έχει θεσμοθετηθεί! Οι παθολόγοι παίρνουν την δουλειά των γενικών ιατρών, αν και στο εξωτερικό (π.χ. στην Αγγλία) δεν υπάρχουν ιδιώτες παθολόγοι. Pathologist είναι ο παθολογοανατόμος στο εξωτερικό, ενώ ο παθολόγος στην Ελλάδα αντιστοιχεί με τον εσωτερικό - παθολόγο ιατρό ``internal medicine doctor΄΄ στο εξωτερικό, που όμως δουλεύει μόνον στο νοσοκομείο.

Επίσης, στο εξωτερικό (π.χ. Αγγλία) ειδικότητες ιατρών δεν μπορούν να ιδιωτεύσουν, πλην των γενικών ιατρών. Έτσι, στο εξωτερικό ο γενικός ιατρός (GP) ασχολείται με παθολογικά, ορθοπαιδικά, παιδιατρικά, γυναικολογικά, νευρολογικά, δερματολογικά, ΩΡΛ και γενικά πάσης φύσεως περιστατικά. Οι άλλοι εξειδικευμένοι ιατροί είναι όλοι νοσοκομειακοί!

Στην Ελλάδα ο γενικός ιατρός ασχολείται με παθολογικά περιστατικά (αν και σε αυτά του παίρνει την δουλειά ο ιδιώτης παθολόγος), αφού στα άλλα περιστατικά υπάρχουν αντίστοιχοι ιδιώτες ιατροί (π.χ. οφθαλμίατρος για οφθαλμολογικά περιστατικά) σε αντίθεση με το εξωτερικό όπου μόνον ο γενικός ιατρός διατηρεί ιδιωτικό ιατρείο. Αλλά γενικότερα ο γενικός ιατρός στο εξωτερικό καλύπτει τα απλά περιστατικά και τα πιο σοβαρά τα παραπέμπει στο νοσοκομείο.

Έτσι, ο γενικός ιατρός αποτελεί την βάση του συστήματος περίθαλψης και έτσι προλαμβάνεται ο συνωστισμός των νοσοκομείων (και του τμήματος επειγόντων περιστατικών) με περιστατικά που θα μπορούσε να τα καλύψει ο γενικός ιατρός, χωρίς να χρειαστεί να επιβαρύνουν το νοσοκομείο... Ακόμα στην Ελλάδα δεν έχει γίνει τίποτα στο θέμα αυτό.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα σήμερα είναι οι αδιάφοροι ιατροί. Στα νοσοκομεία ο ασθενής είναι ένα νούμερα, ένα βάρος, αφού ``πιάνει κρεββάτι΄΄ και πρέπει το συντομότερο να φύγει, αφενός γιατί κοστίζει στο ασφαλιστικό σύστημα και αφετέρου γιατί οι ημέρες νοσηλείας και ανάρρωσης κοστίζουν στο καπιταλιστικό σύστημα για τις ώρες απώλειας του υπαλλήλου - δούλου ο οποίος εργάζεται για το συμφέρον των μεγάλων εταιριών. Αλλά και η υγεία δεν είναι δωρεάν (μόνο σε κομμουνιστικά καθεστώτα η υγεία, όπως και η παιδεία, είναι δωρεάν). Όποιος δεν έχει ασφάλεια δεν τυγχάνει νοσοκομείακής περίθαλψης και πεθαίνει... Τουλάχιστον στην Ελλάδα υπάρχει σε κάποιες περιπτώσεις ελαστικότητα στο θέμα αυτό. Υπάρχει επίσης και το ταμείο απόρων.

Αλλά και οι ασφαλισμένοι είναι υποχείρια των ασφαλιστικών εταιριών (ιδίως στις ΗΠΑ) που, λες και είναι ιατροί, κατευθύνουν την θεραπεία και τις εξετάσεις έτσι ώστε τα έξοδα να είναι το δυνατόν λιγότερα. Λες και είναι βλαξ ο ασθενής που όλη του τη ζωή πλήρωνε την ασφάλειά του (medi care). Αλλά όταν χρειαστεί, δεν μπορεί να βρει ούτε κρεββάτι στην εντατική (ICU). Στην Ελλάδα η έλλειψη ιατρονοσηλευτικού προσωπικού έχει ως αποτέλεσμα τα κρεββάτια στην εντατική να είναι ελάχιστα. Συχνά από τις εντατικές αποκλείονται ηλικιωμένοι, χρόνια ανάπηροι και καρκινοπαθείς. Έτσι, ο ιατρός γίνεται θεός και αποφασίζει ποιος θα ζήσει και ποιος όχι. Και ας πλήρωνε σαν κορόιδο ο ασφαλισμένος την ασφάλειά του...

Επίσης στους ηλικιωμένους και τους χρόνια ασθενείς υπάρχει αδιαφορία και π.χ. σε έναν ηλικιωμένο με ανακοπή (ιδίως αν έχει άνοια) οι προσπάθειες ανάνηψης στην κλινική ή στο τμήμα επειγόντων (A&E ERs) πιθανώς να είναι ελάχιστες ως καθόλου (συνήθως κάνουν ένα καρδιογράφημα απλά για να διαπιστώσουν τον θάνατό του, ενώ όλα τα άλλα εντυπωσιακά (``ηλεκτροσόκ΄΄, αδρεναλίνη κτλ) γίνονται μόνο στις ταινίες (όπως το ``ER΄΄΄!) της τηλεόρασης! Άρα η ανάνηψη στα επείγοντα και η εντατική αφορούν περισσότερο νέους ασθενείς, αλλά και πάλι οι νέοι είναι συνήθως θύματα τροχαίων και τραυμάτων από όπλα και μαχάιρια, οπότε ακόμα και για αυτούς η πρόγνωση είναι κακή.

Οι ιατροί είναι συχνά απόμακροι, ψυχροί, αδιάφοροι και κυνικοί. Συχνά (ιδίως σε ``πολιτισμένες΄΄ χώρες όπως οι ΗΠΑ και η Αυστραλία) λένε στον ασθενή: ``έχεις καρκίνο και θα πεθάνεις΄΄, χωρίς να αφήσουν τον ασθενή να κατευθύνει ο ίδιος τον ιατρό να του πει όσα θέλει και αντέχει να ακούσει (τουλάχιστον αυτό αναφέρει η σύγχρονη βιβλιογραφία). Άλλωστε, η φράση ``θα πεθάνεις΄΄ δείχνει 100% σιγουριά του ιατρού ότι ο ασθενής θα πεθάνει, αν και στην πραγματικότητα υπάρχουν ποσοστά που και αυτά είναι κυμαινόμενα π.χ. ακόμα και στον χειρότερο καρκίνο, αυτόν του παγκρέατος, η 5ετής επιβίωση είναι στο 5% των ασθενών, αλλά το νούμερο αυτό μπορεί να ανέβει αναλόγως με το κέντρο περίθαλψης...

Στους περισσότερους ιατρούς υπάρχει η νοοτροπία του ``όποιος είναι να ζήσει θα ζήσει΄΄. Αυτό δείχνει μια πίστη στην ειμαρμένη, το μοιρογραφτό, αντί να πράξουν τα μέγιστα για να ζήσει ο οποιοσδήποτε ασθενής, είτε είναι ηλικιωμένος, είτε κακοποιός, είτε έχει άνοια, είτε μη μεταστατικό καρκίνο, είτε είναι τσιγγάνος, είτε είναι αλλοδαπός μετανάστης κτλ. Οι ιατροί οφείλουν να είναι αμερόληπτοι και να αντιμετωπίζουν όλους τους ασθενείς το ίδιο. Αλλά ποτέ δεν το κάνουν. Πριν λίγα χρόνια στην Ελλάδα, ο δήμαρχος Πάτρας έπαθε λιποθυμικό επεισόδιο και τον πήγαν στο νοσοκομείο. Τον είδαν οι καλύτεροι ιατροί - καθηγητές και σε χρόνο ρεκόρ βρήκε κρεββάτι στην εντατική (αν και στα ΜΜΕ ανακοινώθηκε πως ήταν απλά λιποθυμία!)... Μήπως θα έπρεπε να υπάρχει ίδια αντιμετώπιση και π.χ. στον τσιγγάνο θύμα τροχαίου;

Oι ιατροί σήμερα είναι αδιάφοροι και αγενείς γιατί μπαίνουν στη λογική του νοσοκομείου που οι ασθενείς δεν έχουν ονομα, αλλά είναι απλά νούμερα αναμονής... Αλλά και ο χρόνος εξέτασης των ασθενών, ιδίως στα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων και στα επείγοντα (A&E) είναι υπερβολικά σύντομος και αυτή είναι η κύρια αιτία των ιατρικών λαθών. Η αιτία είναι ότι υπάρχει πίεση στους ιατρούς να εξυπηρετούν (!) όσο το δυνατόν περισσότερους ασθενείς, γιατί έτσι το νοσοκομείο κερδίζει περισσότερα! Άλλωστε, ο χρόνος είναι χρήμα! Διάβαζα ότι ο μέσος χρόνος εξέτασης των Άγγλων γενικών ιατρών (GPs) είναι τα 7 λεπτά! Άλλη αιτία ιατρικών λαθών είναι η υπερεξειδίκευση των ιατρών, αντί της προσέγγισης του ασθενή από μια ομάδα ιατρών (multi disciplinary team).

Άλλο πρόβλημα σήμερα στην Ελλάδα είναι πως συχνά βάζουν ``ιατρουδάκια΄΄, δηλαδή ανειδίκευτους ιατρούς (junior doctors) ή ειδικευόμενους; (υπό ειδίκευση) ιατρούς να υποδέχονται ασθενείς στα κέντρα υγείας, στα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων, στο τμήμα επειγόντων (A&E) και να εφημερεύουν στις κλινικές των νοσοκομείων! Οι επιμελητές ιατροί (registrars) δεν ελέγχονται αν παρίστανται εξ ολοκλήρου στην εφημερία τους και για το αν αφήνουν ή όχι μόνους τους τους ειδικευόμενους ιατρούς να αντιμετωπίσουν (έστω και αρχικά) κάποιο σοβαρό περιστατικό. Αλλά και οι καθηγητές και γενικότερα όλοι οι εφημερεύοντες ιατροί δεν ελέγχονται αν παρίστανται στην εφημερία τους. Είναι οι λεγόμενες πλασματικές εφημερίες που για να αντιμετωπιστούν προτείνω ο εισαγγελέας σε κάθε νομό μιά φορά κάθε τόσο να κάνει αιφνιδιαστικό έλεγχο στα νοσοκομεία της περιοχής για να δει αν όλοι οι ιατροί είναι στην θέση τους.

Η αντιμετώπιση των ασθενειών από τους περισσότερους ιατρούς σήμερα είναι συμπτωματολογική και με πολυφαρμακεία χτυπούν το σύμπτωμα και όχι την αιτία της ασθένειας... Όμως, ο παλιός καλός οικογενειακός ιατρός αν και μπορεί να μην είχε πολλά φάρμακα στην φαρέτρα του, είχε καλή καρδιά, έδινε θάρρος στον ασθενή (αφού ήξερε ψυχολογία του αρρώστου η οποία δεν διδάσκεται στις ιατρικές σχολές) και πρότεινε κατάλληλη δίαιτα και ξεκούραση. Σήμερα, η διάγνωση και η θεραπεία είναι σύντομες και ο ιατρός βλέπει υπερβολικά πολλούς ασθενείς, αφού αυτό είναι πιο επικερδές για τον ίδιο και το νοσοκομείο που εργάζεται.

Αλλά και ο χρόνος ανάρρωσης πρέπει να είναι σύντομος γιατί η ανάρρωση κοστίζει το καπιταλιστικό σύστημα σε χαμένες ώρες εργασίας για τις μεγάλες εταιρίες! Παράλληλα, πολλές εξετάσεις (εργαστηριακές και απεικονιστικές όπως αξονική CT και μαγνητική MRI) δεν δικαιολογούνται από την ασφάλεια του ασθενή, παρόλο που μπορεί να είναι απαραίτητες για την διάγνωση κα/ή θεραπεία του ασθενούς... Αυτό συμβαίνει ιδίως στις ΗΠΑ. Οι ασφαλιστικές εταιρίες, εντασσόμενες και αυτές στο καπιταλιστικό σύστημα, απαιτούν και αυτές το μέγιστο κέρδος με όσο το δυνατόν ελάχιστο κόστος. Σε πολλές χώρες (όπως στις ΗΠΑ) αυτές κατευθύνουν την ιατρική περίθλαψη στα νοσοκομεία. Σε ό,τι αφορά την έρευνα στην ιατρική, αυτή σήμερα κατευθύνεται από μεγάλες φαρμακοβιομηχανίες και ιδιωτικά ινστιτούτα βιοτεχνολογίας που μάλιστα έχουν στα χέρια τους ``επικίνδυνα παιχνίδια΄΄ όπως η κλωνοποίηση και η εμβρυομηχανική.

O παλιός καλός οικεγενειακός ιατρός έκανε καλή φυσική εξέταση του αρρώστου και είχε ισχυρή διαίσθηση και με το μυαλό του έκανε διαφορική διάγνωση και προχωρούσε σε μια πιθανή διάγνωση. Σήμερα, οι ιατροί κάνουν ανεπαρκή φυσική εξέταση και περιμένουν πανάκριβες απεικονιστικές εξετάσεις (όπως αξονική CT και μαγνητική ΜRI τομογραφία) και εργαστηριακές εξετάσεις (που και αυτές κοστίζουν, ακόμα και μια απλή τροπονίνη για την καρδιά) να καταλήξουν σε μια διάγνωση... Δεν χρησιμοποιούν το μυαλό τους όπως ο παλιός καλός οικογειακός ιατρός...

Απαιτείται, λοιπόν, επαναπροσδιορισμός των σύγχρονων ιατρών και του υπουργείου υγείας. Επίλογος ας είναι ο όρκος του Ιπποκράτη στον οποίο όλοι οι ιατροί ορκίστηκαν, αλλά δυστυχώς λίγοι ακολουθούν πλήρως...

ΣΗΜΕΙΩΣΗ

Οι καταγγελίες που αναφέρθηκαν στο άρθρο βασίζονται σε έρευνες των ΜΜΕ και έτσι είναι αδύνατον να επιβεβαιωθεί η αξιοπιστία τους, οπότε να μην γίνουν αποδεκτές a priori. Ο συγγραφές δεν υιοθετεί καμία από τις αναγραφόμενες καταγγελίες, απλά τις αναφέρει για να δώσει έμφαση στο άρθρο αυτό. Σημασία δεν έχει τόσο αν ισχύουν οι παραπάνω καταγγελίες, αλλά το βαθύτερο μήνυμα του κειμένου.: χρειάζονται ακόμα πολλά βήματα βελτίωσης στην Ελλάδα και αλλαγής της νοοτροπίας των Ελλήνων... Είμαι όμως αισιόδοξος ότι η Ελλάδα θα ακολουθήσει το παράδειγμα άλλων πιο σοβαρών ευρωπαϊκών χωρών. Έστω και σε 30 χρόνια!