ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ
- TZEHMΣ ΜΑΝΟΣ
ΗΤΑΝ
ΑΛΗΘΙΝΟΣ Ο ΤΡΩΙΚΟΣ
ΠΟΛΕΜΟΣ;
Είναι
άξιον απορίας
γιατί τα παρακάτω
αρχαιολογικά
ευρήματα δεν
είναι γνωστά
όχι μόνον στο
ευρύ κοινό, αλλά
ούτε καν σε πολλούς
αρχαιολόγους.
Μια γνωστή μου
ιστορικός έλεγε
πως "δεν υπάρχει
τίποτα για το
οποίο να μην είχαν
μιλήσει ή ανακαλύψει
πρώτοι οι αρχαίοι
Έλληνες". Η συμβολή
της αρχαίας Ελλάδος
είναι τεράστια
στην οικοδόμηση
του δυτικού πολιτισμού
και η έκφραση
ελληνορωμαϊκός
πολιτισμός μειώνει
λίγο τη συμβολή
του αρχαίου ελληνικού
πολιτισμού που
οι Ρωμαίοι αντέγραψαν
(κακέκτυπα). Μην
ξεχνάμε ότι και
η κάτω Ιταλία
και Σικελία αποικήθηκαν
πρώτα από τους
Έλληνες.
Στην
αναγέννηση, αλλά
και τον διαφωτισμό,
τα αρχαία ελληνικά
αγαθά αποτέλεσαν
πηγή έμπνευσης
σε όλους τους
τομείς του πολιτισμού,
από την τέχνη
(αναγέννηση) ως
την φιλοσοφία,
τις επιστήμες,
τις τέχνες και
τα γράμματα. Μήπως
σήμερα υπάρχει
φθόνος για τον
αρχαιοελληνικό
πολιτισμό όπου
αποτέλεσε την
απαρχή της δημοκρατίας,
του θεάτρου, της
τέχνης, των επιστημών
(ας θυμηθούμε
τον Δημόκριτο
που ανακάλυψε
το άτομο!), της
φιλοσοφίας, του
αθλητισμού (ολυμπιακοί
αγώνες) και γενικά
όλων όσων σήμερα
θεωρούμε δεδομένα.
Άλλωστε η απόκρουση
των Περσών (αλλά
και των Τούρκων
στη νεότερη ιστορία)
έχει τεράστια
σημασία και η
Ευρώπη θα ήταν
διαφορετική
σήμερα αν δεν
είχαν απωθηθεί
οι Πέρσες (και
οι Τούρκοι Οθωμανοί).
Δεν είναι τυχαίο
το έμβλημα της
Ακρόπολης με
τον Παρθενώνα
της Αθήνας ως
σύμβολο παγκόσμιας
κληρονομιάς
της ΟΥΝΕΣΚΟ.
Το ότι σήμερα
οι ξένοι μελετητές
φτύνουν χολή
λέγοντας ότι
οι αρχαίοι Έλληνες
ήταν ομοφυλόφιλοι
προσβάλλει τους
ίδιους γιατί
καταρχάς οι αρχαίοι
ήταν αμφιφυλόφιλοι
(όπως και όλοι
οι αρχαίοι λαοί),
αλλά η αγαμία
ήταν επονείδιστη.
Κατά δεύτερον,
δεν καταλαβαίνω
τι κακό υπάρχει
και τι μομφή αν
πράγματι ήταν
ομοφυλόφιλοι.
Και τι έγινε; Τονίζουν
ότι ο Μέγας Αλέξανδρος
ήταν ομοφυλόφιλος,
αν και τα ιστορικά
στοιχεία είναι
ελλιπή, άλλωστε
είχε πολλές γυναίκες
στο πλευρό του
(όπως τη Ρωξάνη).
Ομοίως λένε για
τον Αχιλλέα με
τον Πάτροκλο,
αν και ήταν μυθικά
πρόσωπα (ή μήπως
όχι; Αυτό θα το
δούμε παρακάτω).
Παράλληλα, υπάρχουν
πολλές γενικεύσεις
του στιλ ο Αλέξανδρος
ήταν μακελάρης,
αν και στην πραγματικότητα
εκπολίτισε όλη
την Νότιο-Δυτική
Ασία και Αίγυπτο
που αργότερα
ο ισλαμισμός
έφερε σε πρωτόγονα
επίπεδα. Επίσης
έσωσε την Ευρώπη
από τους Πέρσες.
Παράλληλα, σε
ντοκιμαντέρ
του History Channel υπερτονίζεται
η προσφορά των
Ρωμαίων π.χ. σε
πολεμικές τακτικές,
όπλα και κατασκευές
(αν και πράγματι
επινόησαν το
τσιμέντο), αλλά
στην πραγματικότητα
οι αρχαίοι Έλληνες
ήταν αυτοί που
πρώτοι ανέπτυξαν
τις παραπάνω
πολεμικές τακτικές
(π.χ. ιερός λόχος
της Θήβας, σάρισα
των Μακεδόνων,
πολιορκητικές
μηχανές) και κατασκευές
(από γέφυρες και
υδραγωγεία ως
πολυώροφα κτίρια
και μάλιστα προϊστορικά
όπως στη Σαντορίνη)
και γενικά ανέπτυξαν
όλες τις επιστήμες,
τέχνες και γράμματα.
Παρά ταύτα, το
ίδιο το χόλλυγουντ
έχει ως θέμα συχνά
την αρχαία Ελλάδα
όπως στις πρόσφατες
ταινίες Troy, Helen of Troy, Alexander,
Argonauts, Hercules κτλ. Παράλληλα,
τον Μάρτη του
2007 η Warner Brothers λανσάρει
την ταινία "300"
που αναφέρεται
στους 300 Σπαρτιάτες
του Λεωνίδα που
πολέμησαν τους
Πέρσες στις Θερμοπύλες.
Η ταινία, γυρισμένη
εξ ολοκλήρου
στο στούντιο,
παρουσιάζει
αρκετά ηρωικά
τους Σπαρτιάτες
να πολεμούν σχεδόν
γυμνοί, ξεφεύγοντας
επιτέλους από
τον ψευδοπουριτανισμό,
αν και στην πραγματικότητα
οι αρχαίοι είχαν
πανοπλίες, περικνημίδες
κτλ. Η ταινία ίσως
δεν είναι απλά
ριμέικ της παλιάς
ταινίας (που είχε
γυριστεί στην
Ελλάδα: στην λίμνη
Βουλιαγμένης
στο Λουτράκι),
αλλά σχετίζεται
με την επικείμενη
επίθεση των ΗΠΑ
στο Ιράν (Περσία).
Αλλά και πάλι,
τονίζεται η συμβολή
των Ελλήνων στην
απόκρουση των
Περσών και την
προστασία της
Ευρώπης.
Πέρα από τους
περσικούς πολέμους
που περιγράφει
πολύ ωραία ο Ηρόδοτος
(ο πατέρας της
ιστορίας) η αρχαιοελληνική
γραμματεία έχει
πολλά να επιδείξει.
Πολύ γνωστός
είναι ο τρωικός
πόλεμος όπως
περιγράφεται
από την Ιλιάδα
του Ομήρου. Το
κείμενο αυτό
έχει εμπνεύσει
γενεές - γενεών
και ακόμα και
σήμερα έχουν
γυριστεί ταινίες
(πρόσφατα το "Troy"με
τον Μπραντ Πιτ)
με το θέμα αυτό.
Βασίζεται όμως
η ιστορία του
τρωικού πολέμου
σε πραγματικά
γεγονότα;
Αναλύοντας
στο κείμενο αυτό
τις αρχαιολογικές
αποδείξεις σχετικά
με το αν ήταν αληθινός
ο τρωικός πόλεμος
ή όχι, θα ξεκινήσουμε
από την γερμανική
πρωτεύουσα. Στο
Βερολίνο υπάρχουν
γραπτές αναφορές
για τον τρωικό
πόλεμο. Υπάρχει
αρχείο με επιστολές
προς τον Αγαμέμνονα.
Όπως αναφέρεται
στην Ιλιάδα, ο
Αγαμέμνονας,
βασιλιάς της
ελληνικής πόλης
των Μυκηνών, τέθηκε
επί κεφαλής μεγάλης
εκστρατείας
εναντίον της
Τροίας (πόλης
της Μ.Ασίας, κοντά
στα Δαρδανέλια)
που έπρεπε να
τιμωρηθεί για
την αρπαγή της
Ελληνίδας βασίλισσας
ωραίας Ελένης
από τον Τρώα βασιλιά
Πάρι. Ο Αγαμέμνων
είχε συμμάχους
από όλη την Ελλάδα
και τα νησιά. Μετά
από πολιορκία
δέκα ετών η Τροία
έπεσε. Μπορεί
η παραπάνω ερωτική
ιστορία να ήταν
αιτία πολέμου
μεταξύ υπερδυνάμεων
της αρχαιότητας;
Τον 13ο αιώνα
π.Χ. υπήρχαν μεγάλες
αυτοκρατορίες
στην εγγύς ανατολή:
οι Βαβυλώνιοι
(σε παρακμή πλέον),
οι Ασσύριοι, οι
Αιγύπτιοι και
οι Χετταίοι στη
σημερινή Τουρκία
(Μ.Ασία) που η κυριαρχία
τους έφτανε μέχρι
το Αιγαίο. Την
εποχή του χαλκού
πρωτεύουσα της
αυτοκρατορίας
των Χετταίων
ήταν οι Χαττούσες
(Hattusas). Τον 13ο αιώνα
π.Χ. ήταν από τις
μεγαλύτερες
πόλεις με ναούς
(επικεφαλής θεός
ήταν ο θεός της
καταιγίδας), κατοικίες
και ένα μεγάλο
ανάκτορο. Στην
περιοχή Boghazkou (200 μίλια
ανατολικά της
Άγκυρας) έγινε
μια σημαντική
ανακάλυψη: ένα
διπλωματικό
αρχείο γραμμένο
πάνω σε πήλινες
πινακίδες. Βρέθηκαν
7 αρχεία στο Boghazkou
και το 1983 βρέθηκε
ένα αρχείο ναού.
Το τελευταίο
φέρει ίχνη της
φωτιάς που κατέστρεψε
την περιοχή το
1180 π.Χ. Σημειώνεται
ότι οι Χετταίοι
κυριεύθηκαν
από τους Ασσύριους.
Το 1906 Γερμανοί
αρχαιολόγοι
βρήκαν 2500 πήλινες
πινακίδες με
σφηνοειδή γραφή
στο Boghazkou. Ήταν αρχεία
του χετταϊκού
υπουργείου εξωτερικών
την περίοδο που
έγινε ο τρωικός
πόλεμος. Οι πινακίδες
μεταφέρθηκαν
στο Βερολίνο
και αποκωδικοποιήθηκαν
μετά τον Α΄ Παγκόσμιο
Πόλεμο. Στο μουσείο
της Περγάμου
ο Έμλιχ Φόρερ,
ένας Ελβετός
μελετητής, εργάστηκε
στη μετάφραση
των πινακίδων
όπου ανακάλυψε
ονόματα γνωστά
από τον Όμηρο,
με επαναλαμβανόμενες
αναφορές στην
Τροία, τον Ατρέα
(πατέρα του Αγαμέμνονα),
τον Αλέξανδρο
(ομηρική ονομασία
του Πάρι) κτλ. Οι
πινακίδες αναγνώριζαν
μάλλον την Ελλάδα
ως σημαντικό
κράτος.
Παράλληλα με
τα βασίλεια της
εγγύς ανατολής,
που προαναφέρθησαν
παραπάνω, υπήρχαν
οι πολύχρυσες
Μυκήνες του Σλίμαν
που ήταν το πλουσιότερο
βασίλειο της
Ελλάδος. Στις
Μυκήνες είχε
κυβερνήσει ένας
μεγάλος βασιλιάς,
ο Αγαμέμνων, και
αυτόν μάλλον
ο Χετταίος αυτοκράτορας
είχε αποκαλέσει
σε επιστολή του
"αδελφό" και
"ίσο". Στην δεκαετία
του 1930 η θεωρία
του Φόρερ απορρίφθηκε
από την ακαδημαϊκή
κοινότητα. Όμως,
οι Έλληνες βρίσκονταν
σε χετταϊκά κείμενα
και ο μύθος του
τρωικού πολέμου
βασίζεται σε
πραγματικά γεγονότα
που κατέγραψε
ο Χετταίος αυτοκράτορας
Χαττούσιλις
ο 3ος.
Μετά την αποκωδικοποίηση
των κειμένων
γραμμικής γραφής
Β´ το 1952, γνωρίζουμε
ότι οι Έλληνες
την εποχή του
χαλκού είχαν
διπλωματικές
σχέσεις με την
Αίγυπτο. Στις
Θήβες της Αιγύπτου
(σημερινό Καρνάκ)
υπήρχαν εμπορικές
ανταλλαγές με
Κρήτες και Έλληνες.
Αιγύπτιοι διπλωμάτες,
όπως έχει βρεθεί
σε αιγυπτιακές
επιγραφές, γνώριζαν
τις ελληνικές
πόλεις και ιδίως
τις Μυκήνες.
Κατά τον Όμηρο,
ο Αγαμέμνονας
ήταν μεγάλος
βασιλιάς της
ηπειρωτικής
Ελλάδος και νησιών
όπως η Κρήτη και
η Ρόδος. Αυτό (το
ότι ήταν μεγάλος
βασιλιάς) καταγράφηκε
και από το χετταϊκό
υπουργείο εξωτερικών.
Ο Όμηρος αποκαλεί
τους Έλληνες
Αχαιούς. Οι Χετταίοι,
σε επιγραφές
τους, αναφέρονται
σε ένα ισχυρό
βασίλειο στα
Δυτικά τους: την
Αχιάβα, εννοώντας
προφανώς τους
Αχαιούς (Έλληνες).
Για το που βρισκόταν
η Αχιάβα (στην
οποία αναφέρονται
οι χετταϊκές
επιγραφές) υπάρχουν
θεωρίες όπως
ότι ήταν στην
Θράκη ή Ανατολία
ή Ρόδο ή ηπειρωτική
Ελλάδα (με έδρα
τις Μυκήνες). Η
Αχιάβα, αναφέρουν
οι χετταϊκές
επιγραφές, ήταν
θαλασσινό κράτος
με ευρύτατες
επαφές και σχέσεις
με τους Χετταίους
άλλοτε φιλικές
και άλλοτε εχθρικές.
Ο κυβερνήτης
της Αχιάβα (Ελλάδας;)
αναφέρεται ως
"μεγάλος βασιλιάς"
(Αγαμέμνων;).
Υπάρχει χετταϊκή
επιγραφή που
περιγράφει μια
συνθήκη μεταξύ
Χετταίων και
του συριακού
κράτους Αμούρου
η οποία συντάχθηκε
για τον αυτοκράτορα
Τούντχαλις τον
4ο (υιός του Χαττούσιλις),
μετά τον τρωικό
πόλεμο (12ο αιώνα
π.Χ.). Εκεί ο Τούντχαλις
κατονομάζει
τους βασιλείς
που ήταν στην
ίδια κατηγορία
με αυτόν: τους
βασιλείς της
Αιγύπτου, της
Βαβυλώνας, της
Ασσυρίας και
τέλος τον βασιλιά
της Αχιάβα. Όμως
στην επιγραφή
η λέξη "Αχιάβα"
ήταν διεγραμμένη
και αυτό σημαίνει
ότι ο βασιλιάς
της Αχιάβα δεν
ήταν πια στην
ίδια κατηγορία
με τους άλλους
βασιλείς ή ότι
οι όροι της συνθήκης
δεν αναφέρονταν
σε αυτόν. Παρά
ταύτα, κάποιοι
ερευνητές αποσυνδέουν
τα ευρήματα αυτά
από την Ελλάδα
και τον Αγαμέμνονα.
Πάντως, υπάρχει
ένα μεγάλο βασίλειο
στα Δυτικά των
Χετταίων που
εμπλέκεται στρατιωτικά
και διπλωματικά
μαζί τους και
διατηρεί εμπορικές
σχέσεις με τη
Συρία και άλλα
κράτη. Και μάλιστα
ονομάζεται Αχιάβα.
Η περιγραφή ταιριάζει
με τους Αχαιούς
(Έλληνες), αν και
υπάρχουν αρχαιολόγοι
που αντιπαραβάλλουν
το γεγονός ότι
δεν υπήρχε μεγάλο
μυκηναϊκό κράτος,
αλλά πολλά μικρά
που μάχονταν
μεταξύ τους. Άλλωστε
η αρχαία Ελλάδα
δεν ήταν ένα ενιαίο
κράτος, αλλά ένα
συνονθύλευμα
από πόλεις - κράτη
που συχνά μάχονταν
μεταξύ τους, όμως
ενώνονταν όταν
είχαν να αντιμετωπίσουν
κοινό εχθρό (Πέρσες).
Παρά ταύτα, οι
παραπάνω αρχαιολόγοι
δεν δικαιολογούν
την αναφορά του
Χετταίου αυτοκράτορα
Χαττούσιλις
του 3ου που αποκαλεί
σε επιστολή του
τον βασιλιά της
Αχιάβα "αδελφό".
Ήταν ο βασιλιάς
της Αχιάβα ο Αγαμέμνων,
ο βασιλιάς των
Μυκηνών και αρχιστράτηγος
των Αχαιών; Κάποιοι
μελετητές αντιπαραθέτουν
και πάλι ότι ακόμα
και στην Ιλιάδα
του Ομήρου ο Αγαμέμνων
έπαιζε δευτερεύοντα
ρόλο μπροστά
στον Αχιλλέα,
τον βασιλιά των
Μυρμιδόνων.
Αρχαιολογικά
στοιχεία επιβεβαιώνουν
την παρουσία
των Ελλήνων στη
Μ.Ασία, στις παρυφές
του κράτους των
Χετταίων. Ελληνικά
αγγεία βρέθηκαν
σε 30 περιοχές.
Σε πινακίδες
της γραμμικής
Β´ αναφέρονται
6 τοπωνύμια απ´
όπου οι Έλληνες
πήραν Ασιάτισες
δούλες, ενώ σε
3 μέρη της Νοτιοδυτικής
Τουρκίας βρέθηκαν
στοιχεία ότι
κατοικούσαν
Έλληνες με κυριότερη
περιοχή τη Μίλητο
(μιλάμε πάντα
για την εποχή
του χαλκού). Τότε
η Μίλητος είχε
τείχος και ανάκτορο
και σε νεκροταφείο
της βρέθηκαν
κτερίσματα εισαγόμενα
από τις Μυκήνες.
Η Μίλητος ήταν
μυκηναϊκή αποικία
ή μια περιοχή
συνάντησης πολλών
γειτονικών λαών.
Σε πινακίδες
γραμμικής γραφής
Β´ αναφέρεται
η Μίλητος ως περιοχή
εισαγωγής Ασιάτισων
δούλων από Έλληνες
ηγεμόνες.
Όμως, κατά το
χετταϊκό υπουργείο
εξωτερικών, υπήρχε
μια πόλη στην
δυτική ακτή της
Μ.Ασίας που ήταν
υπό τον έλεγχο
της Αχιάβα (Αχαιών
- Ελλήνων;) και
λεγόταν "Μιλαβάντα"
και αργότερα
"Μιλαβάτα". Υπήρχε
μεγάλη διένεξη
μεταξύ των Χετταίων
και της Αχιάβα
για την πόλη Μιλαβάντα.
Ήταν η Μιλαβάντα
η Μίλητος; Αν ναι,
τότε η Αχιάβα
είναι η ηπειρωτική
Ελλάδα. Σε χετταϊκές
πινακίδες περιγράφεται
αντίγραφο της
επιστολής του
Χετταίου αυτοκράτορα
Χαττούσιλις
του 3ου προς τον
βασιλιά της Αχιάβα,
που δεν ονομάζει,
γύρω στο 1250 π.Χ., την
εποχή του τρωικού
πολέμου. Είναι
γνωστή ως επιστολή
"Ταβακαλάβα"
και αναφέρεται
σε κάποιον αχρείο
ονόματι Πιαμάραντο
ο οποίος ήταν
μάλλον τυχοδιώκτης
βασιλικής καταγωγής
με δράση στα ανοιχτά
της Δυτικής Ανατολίας
(στη Μ.Ασία) και
που ήλθε σε σύγκρουση
με την Αχιάβα
(Ελλάδα;) και με
τον αδελφό του:
βασιλιά των Ελλήνων
(αποκαλούμενο
από τους Χετταίους
ως) Ταβακαλάβα.
Ο Πιαμάραντος
τρομοκρατούσε
τους συμμάχους
των Χετταίων
στα δυτικά. Επίκεντρο
της έριδας ήταν
η πόλη Μιλαβάντα
ή Μιλαβάτα στην
δυτική ακτή της
Μ.Ασίας που ήταν
υπό τον έλεγχο
των Αχιάβα (Ελλήνων;).
Ο βασιλιάς των
Χετταίων Χαττούσιλις
ο 3ος, για να ξεκαθαρίσει
τα πράγματα, έγραψε
επιστολή στον
βασιλιά της Αχιάβα
όπου του αναφέρει
τα μέρη που πέρασε
ταξιδεύοντας
δυτικά, από τα
οποία αναγνωρίζουμε
την πρωτεύουσα
των Χετταίων:
Χαττούσες (Hattusas).
Γύρω στο 1250 π.Χ. ο
Χαττούσιλις,
ξεκινώντας από
τη πρωτεύουσα
των Χετταίων
Χαττούσες, εξεστράτευσε
προς τα δυτικά.
Σε μια εβδομάδα
έφθασε στην πόλη
Sallaba (σημερινό Sivrihisar,
100 μίλια δυτικά
της Άγκυρας στην
Τουρκία;). Εκεί
ο υιός του έφερε
μήνυμα μη συμφιλίωσης
με τον Πιαμάραντο.
Μετά ο Χαττούσιλις
έφθασε στο χετταϊκό
φρούριο Hapanuba (Afion) και
από εκεί συνέχισε
προς την Τροία
ή προς τη Σμύρνη
ή στην ακτή απέναντι
από την Κω.
Ο Χαττούσιλις
ζήτησε βοήθεια
από το λαό Λούκα,
το λαό που κατοικούσε
στην Λυκία της
Μ.Ασίας (σημερινή
Λυσία) και που
έκανε επιδρομές
σε διάφορες περιοχές,
μεταξύ των οποίων
και η Κύπρος. Ο
Χαττούσιλις
μάλλον έστριψε
νότια στην πόλη
Vilivanda (Alabanda) και μάλλον
συνέχισε φθάνοντας
στο φρούριο Iyalanda
όπου δέχθηκε
επίθεση από επιθετικούς
λαούς τους οποίους
τελικά νίκησε.
Στην ίδια πόλη
(ως Alinda) υπάρχουν
προγενέστερα
οχυρωματικά
έργα. Εκεί ο Χαττούσιλις
έστειλε επιστολή
στον βασιλιά
της Αχιάβα (Ελλάδα;)
λέγοντας ότι:
"ξεμείναμε από
νερό και αφήσαμε
φρουρούμενους
τους 7000 αιχμαλώτους
τους οποίους,
όμως, πήρε ο Πιαμάραντος.
Όταν ήλθε ο απεσταλμένος
του αδελφού μου,
δεν έφερε φιλικούς
χαιρετισμούς
και δώρο (όπως
συνηθίζεται)
από εσένα, αλλά
ότι έδωσε εντολή
στον κυβερνήτη
της Μιλαβάντα
να του παραδώσει
τον Πιαμάραντο."
Ο Χαττούσιλις
μάλλον πήρε πορεία
βορειοδυτικά
προς την θάλασσα,
παράλληλα προς
τη σημερινή λίμνη
Μπάφα η οποία
την εποχή του
χαλκού σχημάτιζε
κόλπο. Οι εκβολές
του Μαιάνδρου
ποταμού ήταν
σε μεγάλο κόλπο
όπου βρισκόταν
η πόλη Μιλαβάντα
(Μίλητος;). Ο Χαττούσιλις
διαπίστωσε φθάνοντας
στην Μιλαβάντα
ότι ο Πιαμάραντος
είχε φύγει και
ότι ο μεγάλος
βασιλιάς (Αγαμέμνων;)
δεν του επέτρεπε
να συλλάβει τον
Πιαμάραντο.
Η κυριαρχία
των Χετταίων
στα δυτικά της
Μ.Ασίας ήταν ασταθής.
Η Τροία βρίσκεται
στο στενό των
Δαρδανελίων
στην βορειοδυτική
Τουρκία και εκεί
έγιναν ανασκαφές
αρχικά από τους
Γερμανούς Σλίμαν
και Ντέρκφελντ
και τον Αμερικανό
Μπλέγκεν. Ο Ντέρκφελντ
ανακάλυψε την
Τροία Νο 6 η οποία
ήταν πρωτεύουσα
ενός βασιλείου
που είχε εμπορικές
σχέσεις με τις
Μυκήνες και καταστράφηκε
την εποχή του
Χαττούσιλις
από σεισμό ή πόλεμο.
Η Ομηρική Τροία
ήταν ίσως η Τροία
Νο 7 α. Ο Όμηρος
αναφέρει την
Τροία ως Ίλιον.
Εκεί επιγραφές
την αναφέρουν
ως Taruisa και Wilusia. Την
εποχή του τρωικού
πολέμου, κατά
τον Χετταίο αυτοκράτορα
Χαττούσιλις
τον 3ο, στην Wilusia οι
Χετταίοι ήλθαν
σε σύγκρουση
με το στρατό της
Αχιάβα (Έλληνες;).
Ήταν τελικά η
Wilusia η Τροία;
Στο βρετανικό
Μουσείο φυλάσσεται
συνθήκη μεταξύ
του βασιλιά της
Wilusia και του αδελφού
του Χαττούσιλις,
ίσως την εποχή
του τρωικού πολέμου.
Ο Χαττούσιλις
ζητάει βοήθεια
από τον δυτικό
σύμμαχό του. Οι
Αιγύπτιοι γνώριζαν
ότι στους συμμάχους
των Χετταίων
ανήκε και ο λαός
ονόματι Δάρδανοι,
όνομα που δίνει
ο όμηρος στους
Τρώες! Στη συνθήκη
αναφέρεται ως
πρίγκιπας της
Wilusia ο Αλέξανδρος,
όνομα που δίνει
ο Όμηρος στον
Πάρι, πρίγκιπα
του Βιλίου της
Τροίας και εραστή
της Ελληνίδας
βασίλισσας ωραίας
Ελένης (συζύγου
του βασιλιά της
Σπάρτης Μενέλαου,
αδελφού του Αγαμέμνονα)
την οποία άρπαξε
και αποτέλεσε
την αφορμή της
πολιορκίας της
Τροίας από τους
Έλληνες. Τελικά
η Wilusia καταστράφηκε.
Ήταν η καταστροφή
της Τροίας ή κάποιας
άλλης πόλης; Ήταν
ο Πάρις ο Χετταίος
σύμμαχος;
Στο χετταϊκό
αρχείο που σώζεται
στο μουσείο του
Βερολίνου καταλήγουμε
ότι λίγο πριν
την αναρρίχηση
του Χαττούσιλη
του 3ου στον θρόνο
των Χετταίων
το 1263 π.Χ. κάποιοι
στα δυτικά προτεκτοράτα
των Χετταίων
έπαψαν να δηλώνουν
υποταγή, στηριζόμενοι
στο μεγάλο βασιλιά
της Αχιάβα (Ελλάδας;).
Η Wilusia (πιθανώς η
Τροία) ήταν πιστή
στους Χετταίους.
Έτσι, δέχθηκε
επίθεση από τους
Έλληνες και καταστράφηκε.
Το 1982 ανακαλύφθηκε
κομμάτι επιγραφής
που έδενε με την
επιστολή του
Τούντχαλις του
4ου, υιού του Χαττούσιλις.
Αναφέρεται στο
διάστημα 1220 - 1230 π.Χ.
(μετά τον τρωικό
πόλεμο) . Στην επιγραφή
αναφέρεται ότι
ο Αλέξανδρος
(Πάρις;), ο πρίγκιπας
της Wilusia (Τροία;), είχε
πεθάνει και ότι
στην θέση του
οι Χετταίοι έβαλαν
κάποιον φίλα
προσκείμενο
σε αυτούς ονόματι
Βαλμού τον οποίον
αργότερα τον
εκθρονίσανε.
Η περιοχή της
Wilusia (Τροία;) δέχθηκε
επίθεση και οι
Χετταίοι στρατιώτες
μεταφέρθηκαν
δυτικά.
Ήταν η πόλη Wilusia,
που παρέμεινε
πιστή στους Χετταίους,
η Τροία; Οι Χετταίοι
θα αναγνώριζαν
ότι η περιοχή
Μιλαβάντα (Μίλητος;)
ήταν υπό την σφαίρα
επιρροής της
Αχιάβα (Ελλήνων;).
Όμως τα βασίλεια
της Wilusia και της Αρζάβας
ήταν στη σφαίρα
επιρροής των
Χετταίων. Η κρίση
πιθανώς κορυφώθηκε
μεταξύ των 2 υπερδυνάμεων
της εποχής. Ήταν
η Τροία Νο 6 - με
τα ωραία τείχη
(που έχουν ανηφορική
κλίση την οποία
περιγράφει και
ο Όμηρος) - ή η Τροία
Νο 7α - με τα παραπήγματά
της - η ομηρική
Τροία; Τελικά
η Τροία έπεσε
από τους Έλληνες
ή από τους Χετταίους;
Και ποια Τροία;
Εμένα προσωπικά
η όλη ιστορία
μου προκαλεί
πολλά ερωτήματα.
Αξίζει τέλος
να αναφερθεί
ότι νιώθω τον
Αγαμέμνονα κυριολεκτικά
κάτι σαν πρόγονό
μου, αφού η καταγωγή
της οικογένειάς
μου είναι από
τις Μυκήνες και
το επίθετό μου
είναι αρχαιοελληνικό
("μανός" σημαίνει
αραιός, εξ ου και
η Μάνη που έχει
αραιή βλάστηση,
αν και κατά άλλους
"μανός" είναι
αυτός εκ Μάνης).
Στο δωμάτιό μου
έχω σε κάδρο φωτογραφία
την χρυσή νεκρική
μάσκα που βρέθηκε
σε τάφο στις Μυκήνες
και αποδίδεται
(ίσως λάθος από
τον Σλίμαν) στον
Αγαμέμνονα.
ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΑ
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ
ΤΗΝ ΤΡΟΙΑ, ΤΟΥΣ
ΑΧΑΙΟΥΣ ΚΑΙ ΤΗΝ
ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΤΟΥ
ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Αξίζει να αναφερθεί
πως η ελληνική
μυθολογία δίνει
πολλά στοιχεία
για την μετάδοση
του ελληνικού
πολιτισμού. Στην
αρχαιοελληνική
παράδοση είναι
γνωστά τα έπη
του Ομήρου: Ιλιάδα
και Οδύσσεια,
καθώς και διάφορες
ιστορίες σχετικά
με την τύχη των
Αχαιών (φυλή των
αρχαίων Ελλήνων)
ηρώων που συμμετείχαν
στον τρωικό πόλεμο.
Ένα παράδειγμα
ήταν ο βασιλιάς
του Άργους, Διομήδης,
υιός του βασιλιά
της Αιτωλίας,
Τυδέα. Στον τρωικό
πόλεμο, ο Διομήδης
συμμετείχε με
80 πλοία (!) και ήταν
ο πιο ανδρείος
ήρωας, μετά τον
Αχιλλέα. Ο Διομήδης
μετά τον τρωικό
πόλεμο επέστρεψε
στο Άργος. Όμως,
προδομένος από
την σύζυγό του,
αναγκάστηκε
να εγκαταλείψει
την πατρίδα του
και να φύγει με
τους συντρόφους
του στην Ιταλία,
σε ελληνική αποικία
της Απουλίας
όπου και έγινε
βασιλιάς. Η Απουλία
είναι περιοχή
της νοτιοδυτικής
Ιταλίας. Στην
αρχαιότητα στην
Απουλία υπήρχαν
πολλές ελληνικές
αποικίες και
ακόμα και σήμερα
σε πολλά χωριά
της περιοχής
οι κάτοικοι μιλούν
την ελληνική
γλώσσα με τοπικό
ιδίωμα! Στην Απουλία
ο Διομήδης αντιμετώπισε
σε μονομαχία
τον Αινεία.
Ο Αινείας ήταν
μυθικός ήρωας
της Τροίας και
2ος μεγαλύτερος
ήρωας μετά τον
Τρώα Έκτορα. Μετά
την κυρίευση
της Τροίας από
τους Αχαιούς,
ο Αινείας - σύμφωνα
με την παράδοση
- κατέφυγε με τους
συντρόφους του
στο Λάτιο, μια
περιοχή της κεντρικής
Ιταλίας στην
οποία αργότερα
χτίστηκε η Ρώμη.
Δηλαδή ο Αινείας
ήταν ο μυθικός
και ίσως και ο
πραγματικός
γενάρχης των
Ρωμαίων και ο
ιδρυτής της Ρώμης.
Οι Ρωμαίοι αναφέρουν
ως ιδρυτές της
Ρώμης τον Ρώμο
ή αλλιώς Ρέμο
και τον Ρωμύλο
που σαν τον Ταρζάν
τους γαλούχησε
μια λύκαινα! Οι
Ρωμαίοι είχαν
και άλλο μύθο
που αναφέρει
πως η Ρώμη ιδρύθηκε
από τους Σαβίνους,
έναν αρχαίο λαό
της κεντρικής
Ιταλίας (Λάτιο)
που κατοικούσε
κοντά στην Ρώμη.
Προφανώς οι ρωμαϊκοί
μύθοι είναι φανταστικοί
και δημιουργήθηκαν
από τον φθόνο
των Ρωμαίων που
δεν ήθελαν να
παραδεχθούν
ότι την χώρα τους
αποίκισαν πρώτοι
οι Έλληνες. Αυτό
γιατί ο Αινείας
ήταν Έλληνας,
αφού στην πραγματικότητα
οι Τρώες ήταν
Έλληνες!!! Ουδείς
δεν αναφέρει
ότι η Τροία ήταν
ελληνική αποικία
στην περιοχή
Τρωάδα της Μ. Ασίας!
Οι Έλληνες αποκαλούσαν
την Τροία: Ίλιον.
Η ονομασία Ίλιον
προέρχεται από
τον βασιλιά της
Τροίας Ίλο ο οποίος
ήταν υιός του
Τρώα και της Καλλιρρόης
και παππούς του
Πριάμου. Ο Πρίαμος
ήταν υιός του
βασιλιά της Τροίας
Λαομέδοντα και
ήταν βασιλιάς
της Τροίας κατά
τον τρωικό πόλεμο.
Σκοτώθηκε από
τον υιό του Αχιλλέα
Νεοπτόλεμο.
Η Τροία ιδρύθηκε
από τον μυθικό
ήρωα (το μυθικός
δεν σημαίνει
πάντοτε φανταστικός)
Δάρδανο από την
Θράκη. Από αυτόν
η αποικία έλαβε
το αρχικό όνομα
Δαρδανία ή Δάρδανος.
Πάντως, η Δάρδανος,
ιστορικά, ήταν
αποικία της ελληνικής
φυλής των Αιολέων
που κατέβηκε
από τον βορά τον
21ο αιώνα π.Χ. Από
τον Δάρδανο προέρχεται
και το όνομα των
Δαρδανελίων
(Ελλήσποντος).
Σύμφωνα με αρχαιολογικές
μελέτες η ίδρυση
της Τροίας χρονολογείται
το 3200 π.Χ. Άρα, αυτό
ενισχύει την
άποψη ότι οι Έλληνες
είχαν ξεκινήσει
πολύ πρώιμα τους
αποικισμούς
περιοχών. Η Τροία
έλαβε το όνομά
της από τον βασιλιά
της Τρώα. Ο υιός
του Τρώα και της
Νύμφης Καλλιρρόης
ήταν ο Γανυμίδης,
αδελφός του βασιλιά
της Τροίας, Ίλου
(βλ. πριν). Ο Γανυμήδης
ήταν ο ομορφότερος
νέος της γης τον
οποίο ερωτεύτηκε
ο Δίας και μεταμορφωμένος
σε αετό τον απήγαγε
στον Όλυμπο όπου
τον έκανε οινοχόο
(κερνούσε νέκταρ)
των θεών!!! Τελικά,
ο Δίας τον μεταμόρφωσε
σε αστερισμό
τον οποίο αποκαλούμε
σήμερα Υδροχόο.
Γανυμήδης ονομάστηκε
και ο δορυφόρος
του πλανήτη Δία.
Αλλά και οι Τρώες
έγιναν ομάδα
αστεροειδών
που επηρεάζονται
από την έλξη του
Δια!
Επιστρέφοντας
στην Τροία, ήταν
μια εύπορη ελληνική
αποικία που είχε
αναπτύξει το
θαλάσσιο εμπόριο.
Είχε εμπορικές
σχέσεις με τις
Μυκήνες από τον
13ο αιώνα π.Χ. Στα
μέσα του αιώνα
αυτού έγινε και
ο πόλεμος των
συμμαχικών ελληνικών
πόλεων με τους
Τρώες. Γενικά,
πόλεμοι μεταξύ
ελληνικών πόλεων
ήταν συνηθισμένοι.
Ο αρχηγός των
Αχαιών στον τρωικό
πόλεμο ήταν ο
Αγαμέμνονας
ο οποίος ήταν
αδερφός του βασιλιά
της Σπάρτης, Μενέλαου
[ βλ. Σημειώσεις
το (84) ] του οποίου
την γυναίκα απήγαγε
από την Σπάρτη
ο Πάρις (84), δίδοντας
την αφορμή για
τον τρωικό πόλεμο.
Ο Αγαμέμνων θεωρείται
μάλλον υπαρκτό
πρόσωπο - βασιλιάς
των Μυκηνών - που
έζησε το διάστημα
1200 - 1150 π.Χ. (στις Μυκήνες
έχει βρεθεί και
νεκρική μάσκα
που αποδίδεται
στον Αγαμέμνονα).
Στον τρωικό πόλεμο
συμμετείχε και
ο βασιλιάς της
Μαγνησίας (αρχαία
πόλη στην Θεσσαλία)
Φιλοκτήτης ο
οποίος μετά την
πτώση της Τροίας
πήγε στην Ιταλία
όπου ίδρυσε πολλές
πόλεις!!! Πίσω από
τον μύθο αυτό
διακρίνεται
ο αποικισμός
της Ιταλίας από
τους Έλληνες
που άρχισε τον
13ο αιώνα π.Χ. και
ίσως πιο πριν.
Επί τη ευκαιρία
ο Φιλοκτήτης
ήταν αυτός που
σκότωσε τον Πάρη
με ένα από τα δηλητηριασμένα
βέλη που του είχε
χαρίσει ο Ηρακλής.
Ο τρωικός πόλεμος
ήταν πραγματικό
γεγονός που έγινε
μάλλον το 1250 π.Χ.
μεταξύ των Ελλήνων
(Αχαιών) και των
Τρώων, στο Ίλιον
(Τροία). Κατά την
μυθολογία, στην
Σικελία έφτασε
και ο Δαίδαλος
με τα φτερά του
(είδος πτητικής
μηχανής) από την
Κρήτη. Σημειώνεται
ότι στην Κρήτη
υπήρχε ανεπτυγμένος
πολιτισμός από
το 2800 π.Χ. (εποχή του
χαλκού), ίσως και
πιο πριν. Η Σικελία
ίσως είναι το
νησί των Κυκλώπων
που περιγράφει
ο Όμηρος στην
Οδύσσεια. Στο
έργο αυτό αντικατοπτρίζονται
οι εξερευνήσεις
και η ίδρυση αποικιών
από τους αρχαίους
Έλληνες στην
Μεσόγειο (Κάτω
Ιταλία, βόρειο
Αφρική) τον 13ο
αιώνα π.Χ.. Τις
δυσκολίες στις
εξερευνήσεις
αντικατοπτρίζει
και ο ίδιος ο τρωικός
πόλεμος. Πίσω
από τις διάφορες
ιστορίες και
τους μύθους, αποκαλύπτεται
το γεγονός ότι
πολύ πρώιμα οι
αρχαίοι Έλληνες
είχαν ιδρύσει
αποικίες και
είχαν επισκεφτεί
κυρίως παράκτιες
περιοχές της
Μεσογείου (Μ. Ασία,
Ιταλία, Ισπανία,
Γαλλία και βόρειο
Αφρική), καθώς
και της Μαύρης
Θάλασσας. Οι αρχαίοι
Έλληνες αποκαλούσαν
"Εσπερία" την
Ιταλία και την
Ισπανία. Οι παραπάνω
ιστορίες δείχνουν,
λοιπόν, ότι οι
αρχαίοι Έλληνες
είχαν κατακτήσει
τον κόσμο ήδη
από τον 13ο αιώνα
π.Χ., αν και ο γράφων
πιστεύει ότι
το έκαναν πιο
πριν, το 3000 π.Χ. ! Παρακάτω,
ο αποικισμός
που θα αναφερθεί
ως "δεύτερος
αποικισμός"
και θα τοποθετηθεί
στον 8ο αιώνα π.Χ.,
είναι ο "επίσημος"
αποικισμός των
Ελλήνων. Στην
πραγματικότητα
άρχισε ίσως και
22 αιώνες πιο πριν!!!
Πριν το 2000 π.Χ.
οι Έλληνες ονομάζονταν
"Πελασγοί" και
οι νησιώτες "Αιγαίοι".
Γνωστός από το
3000 π.Χ. (εποχή του
χαλκού) ήταν ο
κυκλαδικός και
ο μινωικός (κρητικός)
πολιτισμός. Πάντως,
ο ελληνικός πολιτισμός
άρχισε παλαιοτέρα.
Αρχαιολογικές
έρευνες ανακάλυψαν
ανεπτυγμένο
πολιτισμό στη
νεολιθική εποχή
(6000 - 2800 π.Χ.) σε πολλούς
ελληνικούς οικισμούς,
όπως για παράδειγμα
της Μήλου. Τα παλαιοτέρα,
όμως, αρχαιολογικά
ευρήματα ανάγονται
στα παλαιολιθικά
χρόνια (700000 - 8500
π.Χ.), με αρχαιότερο
εύρημα τον παγκοσμίως
γνωστό "άνθρωπο
των Πετραλώνων"
που βρέθηκε στο
σπήλαιο των Πετραλώνων
της Χαλκιδικής.
Ήταν ένας σκελετός
ανδρός περίπου
30 - 35 ετών (γέρος για
την εποχή του)
ο οποίος έζησε
περίπου το 600000 π.Χ.
(αν και υπάρχουν
διαφωνίες για
την ακριβή χρονολόγηση
του σκελετού
και το αν ανήκει
πράγματι στον
άνθρωπο του Νεάντερταλ
που θεωρείται
αποκομμένο είδος
από τον σύγχρονο
"άνθρωπο σοφό").
Επίσης, στο σπήλαιο
Φράγχθι της Αργολίδας
βρέθηκαν ανθρώπινα
ευρήματα που
ανάγονται περίπου
στο 17000 π.Χ. που ανάγονται
στο τέλος την
παλαιολιθικής
εποχής και συγκεκριμένα
στην τελευταία
φάση της "Βουρμίας
περιόδου" που
είναι η τελευταία
περίοδος των
παγετώνων.
Στην περιοχή
Αρεόπολη της
Μάνης βρέθηκε
κρανίο που χρονολογείται
στο 150000 π.Χ. Παλαιολιθικά
ευρήματα βρέθηκαν
και αλλού όπως
εργαλεία στις
όχθες του ποταμού
Λούρου και του
ποταμού Πηνειού
που χρονολογούνται
μεταξύ 50000 - 35000 π.Χ.
Σημαντικότατο
εύρημα είναι
και ο περίφημος
"πέλεκυς της
Σιάτιστας" που
ανήκει στο 100000 π.Χ.
Η Σιάτιστα είναι
πόλη στον νομό
Κοζάνης. Παλαιολιθικά
ευρήματα βρέθηκαν
και στην αρχαία
θεσσαλική πόλη
Φερές.
Τα παραπάνω
δείχνουν ότι
η Ελλάδα κατοικήθηκε
από το 700000 π.Χ. (αρχή
της παλαιολιθικής
εποχής) και καταγεγραμμένα
σημασία ανεπτυγμένου
πολιτισμού υπάρχουν
από το 3000 π.Χ. (αρχή
της εποχής του
χαλκού) στην Κρήτη
και στις Κυκλάδες.
Οι Έλληνες ήδη
από τη νεολιθική
εποχή χρησιμοποιούσαν
όπλα και εργαλεία.
Από την διάσπαση
της ινδοευρωπαϊκής
ομοεθνίας προέκυψαν
οι πληθυσμοί
που μετακινήθηκαν
σε όλη την Ευρώπη
και Ασία (Κέλτες,
Λατίνοι, Μήδοι,
Πέρσες, Ινδοί,
Πρωτοέλληνες).
Αργότερα στην
Ελλάδα κατέβηκαν
από τον βορά και
οι Αχαιοί που
δημιούργησαν
το μυκηναϊκό
(υστεροελλαδικό)
πολιτισμό (1600 - 1000
π.Χ.). Γενικά, κάθοδος
των Ινδοευρωπαίων
- Πρωτοελλήνων
συνοδεύτηκε
από την μεταφορά
του πολιτισμού
τους όπως την
κεραμική τους
τάφους τύπου
Κουργκάν (λακοειδείς)
κτλ. Συνοδεύτηκε,
όμως, και με συγκρούσεις
όπως την καταστροφή
της Άργισσας
και της Λέρνας
το 21ο αιώνα π.Χ.
Επίσης, οι Αχαιοί
προχώρησαν στην
κατάληψη της
Κρήτης το 1450 π.Χ.,
εκμεταλλευόμενοι
την καταστροφή
του νησιού από
σεισμούς και
από την μεγάλη
έκρηξη του ηφαιστείου
της Σαντορίνης
που δημιούργησε
τεραστία παλιρροϊκά
κύματα. Τον 15ο
αιώνα π.Χ. οι Αχαιοί
κατέλαβαν και
την Κύπρο η οποία
ήταν στα χέρια
πολλών - μη Ελλήνων
- κατακτητών, πριν
την καταλάβουν
οι Αχαιοί.
Όπως αναφέρεται
σε αρχαίο αιγυπτιακό
κείμενο, τον 15ο
αιώνα π.Χ. οι Αχαιοί
με τους Σσακαλάσς
βοήθησαν τους
Τυρσινούς (βλ.
παρακάτω, μάλλον
κάτοικοι της
νησιωτικής Ελλάδος
ή Έλληνες της
Μ. Ασίας), τους
Λυκίους (η Λυκία
ήταν στην Μ. Ασία)
και τους Σσαρδανούς,
στην εκστρατεία
τους εναντίον
της Αιγύπτου
- επί βασιλείας
του Μενεφθά. Τα
παραπάνω έθνη
αποβιβάστηκαν
στην Λιβύη και
βοήθησαν τον
βασιλιά της Μερμαγιού
να αντιμετωπίσει
την Αίγυπτο. Τελικά,
έχασαν την μάχη
από τους στρατηγούς
του Μενεφθά. Σε
αρχαία αιγυπτιακά
κείμενα αναφέρονται,
επί βασιλιάς
του Τούθμωση
του Γ´ (θαν. 1448 π.Χ.),
ως κάτοικοι της
Ελλάδος οι Δαναοί
(ως "Δανάουνα")
οι οποίοι αποκαλούνται
αλλού Αχαιοί.
Τον 12ο αιώνα π.Χ.
οι Δαναοί και
οι Τυρσινοί, όπως
αναφέρεται σε
αιγυπτιακό κείμενο,
συνασπίστηκαν
με τους Τεύκρους
(Κύπριοι), τους
Λυκίους και τους
Φιλισταίους
(αρχαίος λαός
της Παλαιστίνης)
και εξεστράτευσαν
εναντίον της
Αιγύπτου από
ξηράς και θαλάσσης,
επί βασιλείας
του Ραμσή του
Γ´ (1198 - 1166 π.Χ). Ο Ραμσής
ο Γ´ απέκρουσε
αποτελεσματικά
τους "λαούς της
θάλασσας".
Στα παραπάνω
αιγυπτιακά κείμενα
οι Αχαιοί αναφέρονται
ως "Aigaiwasch" (Ακαϊουβάς)
που κατά τους
περισσότερους
αιγυπτιολόγους
ήταν μάλλον οι
Αχαιοί της Ελλάδος
ή του... Καυκάσου!!!
Το τελευταίο
αναφέρεται γιατί
υπάρχει η θεωρία
ότι οι Αχαιοί
έφτασαν μέχρι
τον Καύκασο και
αποτέλεσαν τον
πληθυσμό Χάι
που είναι οι Αρμένιοι,
αφού Χαϊεστάν
είναι η Αρμενία!!!
Άλλωστε, υπάρχει
και κάποιος μύθος
που αναφέρει
πως μερικοί Αχαιοί
μετά τον τρωικό
πόλεμο αποπλανήθηκαν
μέχρι τον Καύκασο.
Ίσως δεν είναι
τυχαίοι και οι
μύθοι που αναφέρθηκαν
αρχικά (Προμηθέας,
Ηρακλής, Αργοναύτες)
και μιλάνε για
τον Καύκασο! Το
Χάι είναι παραφθορά
της λέξεως Αχαιοί.
Πάντως, τα περί
αντιστοιχίας
των Δαναών και
των Αχαιών προς
τα ονόματα "Δανάουνα"
και "Ακαϊουβάς"
των αιγυπτιακών
επιγραφών είναι
από πολλούς μελετητές
αμφισβητήσιμα.
Αναφορικά με
την σχέση των
Αχαιών με την
Αίγυπτο, δεν είναι
τυχαίο ότι στην
Ιλιάδα και στην
Οδύσσεια γίνεται
από τον Όμηρο
πολύς λόγος περί
Φοινίκης και
Αιγύπτου (ο Όμηρος
αναφέρεται ακόμα
και στην κατασκευή
των πυραμίδων),
γεγονός που δείχνει
πολιτιστική
επίδραση των
Ελλήνων με αυτούς
τους λαούς. Επαναλαμβάνεται
ότι στην Ιλιάδα
περιγράφεται
ο τρωικός πόλεμος
που έγινε μάλλον
το 1250 π.Χ.
Την θεωρία ότι
οι Έλληνες Δαναοί
είχαν επιτεθεί
στην Αίγυπτο,
σύμφωνα με τα
αιγυπτιακά κείμενα,
επιβεβαιώνει
και η ελληνική
μυθολογία. Κατά
την ελληνική
μυθολογία οι
γενάρχες των
Δαναών ήταν η
Δανάη (κόρη του
βασιλιά του Άργους
Ακρισίου η οποία
απέκτησε με τον
Δία τον Περσέα)
ή σύμφωνα με μια
άλλη παράδοση
ήταν οι Δαναΐδες.
Οι Δαναΐδες ήταν
οι 50 κόρες του
Δαναού. Ο Δαναός
ήταν υιός του
βασιλιά της Αιγύπτου
Βήλου και της
Αγχιρόης, της
κόρης του Νείλου
(ο Νειλέας ήταν
βασιλιάς της
Αιγύπτου). Ο Βήλος
ήταν υιός του
Ποσειδώνα και
της Λιβύης και
δίδυμος αδελφός
του Αγήνορα ο
οποίος ήταν βασιλιάς
της Φοινίκης.
Ο Αγήνορας με
την Τηλέφασσα
απέκτησαν τον
Κάδμο και την
Ευρώπη. Ο Κάδμος
ήταν ο ιδρυτής
των Θηβών. Ο Δαναός
με την Ευρώπη
(την εξαδέλφη
του) απέκτησαν
τις 50 Δαναΐδες.
Ο Δαναός είχε
έναν δίδυμο αδελφό
που ονομαζόταν
Αίγυπτος και
ήταν βασιλιάς
της Αιγύπτου.
Τα παραπάνω ονόματα
δείχνουν τις
πολιτιστικές
σχέσεις των αρχαίων
Ελλήνων με τους
γειτονικούς
τους λαούς. Ο Αίγυπτος
είχε 50 υιούς τους
οποίους αποφάσισε
να παντρέψει
με τις 50 κόρες
του Δαναού. Όμως,
οι Δαναΐδες δεν
ήθελαν να παντρευτούν
τους υιούς του
Αιγύπτου και
δραπέτευσαν
με τον πατέρα
τους στο Άργος
όπου τους έδωσε
άσυλο ο βασιλιάς
της πόλης, Πελασγός.
Όμως, οι 50 υιοί
του Αιγύπτου
έφθασαν στο Άργος
προκειμένου
να πάρουν τις
Δαναΐδες. Για
να αποφευχθεί
ο πόλεμος, ο Πελασγός
παρακάλεσε τις
Δαναΐδες να δεχθούν
να τους παντρευτούν.
Οι Δαναΐδες προσποιήθηκαν
ότι δέχονται,
όμως την ίδια
νύκτα του γάμου
- με διαταγή του
πατέρα τους - σκότωσαν
τους συζύγους
τους, εκτός από
την Δαναΐδα Υπερμήστρα
η οποία έφυγε
με τον υιό του
Αιγύπτου, Λυγκέα.
Οι υπόλοιπες
καταδικάστηκαν
στον Άδη να γεμίζουν
ένα απύθμενο
πιθάρι. Οι Δαναΐδες
ήταν οι νύμφες
των πηγών, κατά
την ελληνική
μυθολογία.
Κατά την παράδοση
μετά την συζυγοκτονία
οι Δαναΐδες εξαγνίστηκαν
από την Αθηνά
και τον Ερμή και
παντρεύτηκαν
Αργείους (κατοίκους
του Άργους). Έτσι,
οι Δαναΐδες ήταν
γενάρχες των
Δαναών οι οποίοι,
κατά τον Όμηρο,
ήταν οι κάτοικοι
του Άργους. Ο Δαναός
έγινε βασιλιάς
του Άργους και
δίδαξε στους
ντόπιους την
άρδευση, την καλλιέργεια
της γης και τα
γράμματα. Ο παραπάνω
μύθος επιβεβαιώνει
πως οι Δαναοί
έφθασαν στην
Αίγυπτο, στα πλαίσια
πολιτιστικής
γνωριμίας και
στα πλαίσια πολέμου
ο οποίος περιγράφεται
από τα αιγυπτιακά
κείμενα. Στα παραπάνω
κείμενα αναφέρονται
οι Δαναοί και
οι Αχαιοί. Όμως,
οι Δαναοί ήταν
όχι μόνον ονομασία
των Αργείων, αλλά
γενικότερα των
Αχαιών (και κατά
τον Όμηρο αν θυμηθούμε
την φράση του
Λαοκόωντα - "Φοβού
τους Δαναούς
και δώρα φέροντας").
Επίσης, το όνομα
του βασιλιά του
Άργους, Πελασγός,
δεν είναι τυχαίο.
Ο Όμηρος αναφέρει
ως Αχαιούς σύμπαντες
τους Έλληνες
και ειδικότερα
τους κατοίκους
μιας περιοχής
στην Φθιώτιδα.
Υπενθυμίζεται
ότι οι άλλες 3 βασικές
ελληνικές φυλές
ήταν οι Ίωνες,
οι Αιολείς και
οι Δωριείς. Όμως,
ο Όμηρος δεν αναφέρει
τους Αιολείς.
Επίσης, ως Ίωνες
αποκαλεί τους
Αθηναίους, ενώ
τους Δωριείς
- στην Οδύσσεια
- τους τοποθετεί
στην Κρήτη!!! Ίσως,
κατά μια ρηξικέλευθη
θεωρία του γράφοντος,
ο Όμηρος να ονομάζει
Αχαιούς τους
Πελασγούς οι
οποίοι αρχικά
κυριάρχησαν
στην Θεσσαλία
στο τέλος της
3ης χιλιετίας
π.Χ. Το πιο πιθανό,
όμως, είναι να
ονομάζει Αχαιούς
σύμπαντες τους
Έλληνες, υπονοώντας
ότι οι Αχαιοί
ήταν η κυρίαρχη
ελληνική φυλή.
Κατά μια άλλη
άποψη, ο Όμηρος
δεν αναφέρει
ως Αχαιούς όλους
τους Έλληνες,
αλλά την φυλή
των Αχαιών που
αρχικά εγκαταστάθηκε
στην Νότιο Θεσσαλία,
την Στερεά Ελλάδα
(εξ ου και η τοποθέτηση
των Αχαιών από
τον Όμηρο στην
Φθιώτιδα) και
στην Πελοπόννησο.
Πριν αναφέρθηκε
πως οι Πελασγοί
επικράτησαν
στην Ελλάδα στα
τέλη της 3ης χιλιετίας
π.Χ. και κυριάρχησαν
στην Θεσσαλία.
Αρχαίος λαός
της Θεσσαλίας
ήταν και οι Δόλοπες
οι οποίοι ήταν
και γνωστοί πειρατές
με έδρα τη Σκύρο.
Πάντως, αξίζει
να σημειωθεί
πως οι Θεσσαλοί
ήλθαν, κατά την
παράδοση, εκ της
Ηπείρου. Δηλαδή,
υπάρχει μια σύνδεση
των κατοίκων
της Ηπείρου (βλ.
πριν Δωδώνη) και
των Πελασγών
της Θεσσαλίας.
Την 1η χιλιετία
π.Χ. το Άργος στην
Θεσσαλία ονομαζόταν
Πελασγικό. Όμως
και στο Άργος
στην Πελοπόννησο
αναφέρθηκε παραπάνω
ο βασιλιάς της
πόλης Πελασγός.
Ο μύθος αναφέρει
ότι ο Πελασγός
δέχθηκε στην
πόλη του τον Δαναό
με τις 50 κόρες
του, τις Δαναΐδες,
όταν δραπέτευσαν
από την Αίγυπτο.
Οι Δαναΐδες παντρεύτηκαν
Αργείους και
ήταν γενάρχες
των Δαναών οι
οποίοι δεν ήταν
μόνον οι κάτοικοι
του Άργους, αλλά
και οι Αχαιοί
γενικότερα. Δηλαδή,
κατά τον μύθο
αυτό, οι Πελασγοί
προηγήθηκαν
των Αχαιών.
Πιο πιθανό είναι
οι Πελασγοί να
μετονομάστηκαν
σε Δαναούς, δηλαδή
Αχαιούς. Κατά
τον ιστορικό
Ηρόδοτο (18) ως Πελασγοί
αναφέρονται
(Α´, 56, 58) ιδίως οι
Ίωνες, εν αντιθέσει
με τους Έλληνες
που αποκαλούνται
με το όνομα αυτό
οι Δωριείς της
Πελοποννήσου!!!
Ο Θουκυδίδης
(4) αναφέρει πως
οι κάτοικοι της
Αιτωλίας ομιλούσαν,
ως επί το πλείστον,
μια άγνωστη γλώσσα.
Και όμως, στα ομηρικά
χρόνια (μέσα 13ου
αιώνα) οι Αιτωλείς
ήταν Έλληνες!
Η απάντηση στο
όλο ζήτημα είναι
απλή. Οι κάτοικοι
της Ελλάδος πριν
το 2000 π.Χ. ήταν οι
Πελασγοί και
οι Αιγαίοι. Από
τον 21ο αιώνα π.Χ.
κατέβηκαν στην
Ελλάδα, από τον
βορά, οι πρωτοελληνικές
φυλές που ανήκαν
στην αρία (ινδοευρωπαϊκή)
φυλή.
Σε ό, τι αφορά
τους Πελασγούς,
η κάθοδος τον
21ο αιώνα π.Χ. από
τον βορά των αρίων
φυλών και αργότερα
των Αχαιών είχε
ως αποτέλεσμα
οι Πελασγοί να
εξοντωθούν ή
να περιοριστούν
σε ορισμένες
περιοχές όπως
η Αιτωλία και
γενικά η Στερεά
Ελλάδα και η Θεσσαλία.
Άλλωστε, στις
περιοχές αυτές
είχαν αρχικά
επικρατήσει
οι Πελασγοί. Έτσι,
σύμφωνα με αυτήν
την άποψη ερμηνεύεται
και μια από τις
θεωρίες του γράφοντος
που αναφέρεται
στο γεγονός ότι
ο Όμηρος τοποθετεί
τους Αχαιούς
σε μια περιοχή
στην Φθιώτιδα,
οπότε ίσως να
αναφέρεται στους
Πελασγούς. Ο Όμηρος,
επίσης, αναφέρει
τους Μυρμιδόνες.
Ήταν κάτοικοι
της Θεσσαλίας
με αρχηγό τον
Αχιλλέα. Το όνομα
Φθιώτιδα προέρχεται
από τον μυθικό
ήρωα Φθίο ο οποίος
ήταν υιός του
Αχαιού, γενάρχη
των Αχαιών.
Στην αρχαιότητα
η Φθιώτιδα ονομαζόταν
"Φθιώτις Αχαΐα",
επειδή την κατοικούσαν
οι Αχαιοί. Το ερώτημα
είναι γιατί ο
Όμηρος τοποθετεί
τους Μυρμιδόνες
στην Θεσσαλία
και τους Αχαιούς
στην Φθία. Η απάντηση
είναι ότι μάλλον
στην ιστορία
του Ομήρου εμπεριέχονται
οι Πελασγοί που
κατέβηκαν στην
Ελλάδα την 3η χιλιετία
π.Χ. και οι Αχαιοί
που κατέβηκαν
στην Ελλάδα μετά
τον 19ο αιώνα π.Χ.
Άρα, ο Όμηρος αναμειγνύει
τα γεγονότα σχετικά
με τις πρωτοελληνικές
φυλές και αναφέρεται
σε μια χρονική
περίοδο στην
οποία οι Αχαιοί
είχαν καταλάβει
την Ελλάδα και
οι Πελασγοί είχαν
περιοριστεί
στην Θεσσαλία
και στην Στερεά
Ελλάδα. Δύσκολα
μπορεί να δοθεί
σαφής θέση στο
ζήτημα, αφού στην
Θεσσαλία και
στην Στερεά Ελλάδα
κυριάρχησαν
αρχικά οι Πελασγοί,
όμως στις ίδιες
περιοχές (και
στην Πελοπόννησο)
εγκαταστάθηκαν
αργότερα και
οι Αχαιοί!!! Συνεπώς,
οι Μυρμιδόνες
που αναφέρει
ο Όμηρος ίσως
ήταν Πελασγοί,
ενώ οι Αχαιοί
της Φθίας που
αναφέρει μάλλον
δεν είχαν σχέση
με τους Πελασγούς.
Μπορεί, όμως, και
να είχαν! Όλα είναι
πιθανά, αφού οι
Πελασγοί ήταν
πολεμική φυλή
όπως και οι Αχαιοί.
Η μυθολογία
δίδει την δική
της θέση στο ζήτημα.
Ο Δευκαλίωνας,
που περιγράφηκε
πριν ως ο επιζών
και γενάρχης
του ανθρωπίνου
γένους, έγινε
ο βασιλιάς της
Φθίας στην Θεσσαλία!!!
Τα παιδιά του
Δευκαλίωνα ήταν
ο Έλληνας, ο Αμφικτύωνας
(ιδρυτής των αμφικτιονιών)
και η Πρωτογένεια.
Άρα ο Έλληνας
από την μυθολογία
τοποθετείται
στην Θεσσαλία
και γίνεται έτσι
αναφορά στους
Πελασγούς που
κυριάρχησαν
στην Θεσσαλία.
Ο Έλληνας με την
νύμφη Ορσηίδα
απέκτησαν τον
Αίολο, τον Δώρο
και τον Ξούθο.
Ο Αίολος ήταν
ο γενάρχης των
Αιολέων και ο
Δώρος των Δωριέων.
Ο Ξούθος με την
Κρέουσα απέκτησαν
τον Ίωνα και τον
Αχαιό, τους γενάρχες
των Ιώνων και
των Αχαιών, αντίστοιχα!
Οι κάτοικοι του
Άργους και γενικά
οι Αχαιοί αναφέρονται
και ως Δαναοί.
Ο Δαναός, όπως
προαναφέρθηκε,
ήταν γενάρχης
των Αργείων και
πατέρας των Δαναΐδων.
Οι Μυρμιδόνες
που αναφέρονται
από τον Όμηρο
ήταν κάτοικοι
της Θεσσαλίας.
Κατά την μυθολογία,
η καταγωγή τους
ήταν από την Αίγινα
(!) και γενάρχης
τους ήταν ο Πηλέας
που ήταν υιός
του Αιακού, του
βασιλιά της Αίγινας.
Ο αδελφός του
Πηλέα, Τελαμώνας,
έγινε βασιλιάς
της Σαλαμίνας.
Ο Τελαμών ήταν
ο πατέρας του
Αίαντα του Τελαμώνιου
που πήρε μέρος
στον τρωικό πόλεμο
και του Τεύκρου
που ίδρυσε την
αποικία Σαλαμίνα
στην Κύπρο. Ο ήρωας
Αχιλλέας ήταν
υιός του Πηλέα
και της Θέτιδος
και ήταν βασιλιάς
των Μυρμιδόνων
με τους οποίους
εξεστράτευσε
στον τρωικό πόλεμο.
Η μητέρα του Θέτις
ήταν - κατά τη μυθολογία
- Νηρηίδα. Οι Νηρηίδες,
θεότητες της
ήρεμης θάλασσας,
ήταν κόρες του
Νηρέα (υιός της
Γης και του Πόντου)
και της Δωρίδος
(κόρη του Ωκεανού).
Εδώ παρατηρείται
αντιστοιχία
του Δώρου και
της Δωρίδος και
συσχέτισή τους
με τους Δωριείς
που κατέβηκαν
τον 11ο αιώνα π.Χ.
στην Ελλάδα. Ο
Πηλέας ήταν υιός
του βασιλιά της
Αίγινας, Αιακού.
Ο Πηλέας ήταν
βασιλιάς της
Φθίας στην Θεσσαλία
την οποία βασίλεψε
και ο Δευκαλίωνας!!!
Ο καρδιακός φίλος
του Αχιλλέα, Πάτροκλος,
ήταν υιός του
Μενοίτιου και
ήταν από την Οπούντα
της Λοκρίδος
(περιοχή από τις
Θερμοπύλες μέχρι
την Κωπαΐδα). Ο
Μενοίτιος ήταν
αδελφός του Τιτάνα
Προμηθέα (υιός
του Ιαπετού ο
οποίος ήταν υιός
του Ουρανού και
της Γης). Ο υιός
του Προμηθέα
ήταν ο Δευκαλίωνας,
ο γενάρχης του
ανθρωπίνου γένους!!!
Σχετικά με τον
Αχιλλέα, καταγόταν
από το βασιλικό
γένος των Μολοσσών.
Η περιοχή της
αρχαίας Ελλάδας
"Μολοσσίς" βρισκόταν
στην περιοχή
που καταλαμβάνει
η σημερινή Ήπειρος
και η νότιος Αλβανία
που ήταν η ελληνική
βόρεια Ήπειρος.
Αρχικά στην βόρεια
Ήπειρο κατοικούσε
η ελληνική φυλή
των Παροναέων.
Η περιοχή Μολοσσίς
ονομάστηκε έτσι
από τον μυθικό
βασιλιά Μολοσσό
που ήταν υιός
του Νεοπτόλεμου
και της Ανδρομάχης.
Το βασίλειο της
Ηπείρου το ίδρυσε
ο Νεοπτόλεμος.
Δεν έχουμε εδώ
μια σύνδεση με
την Δωδώνη που
βρισκόταν στην
Ήπειρο και για
την οποία έγινε
εκτενής αναφορά
παραπάνω;
Άρα, τα πάντα
στην ελληνική
μυθολογία συσχετίζονται
μεταξύ τους, καθώς
και με την ελληνική
ιστορία. Ο Όμηρος
αναφέρεται στον
τρωικό πόλεμο
που έγινε στα
μέσα του 13ου αιώνα
π.Χ. (μάλλον το
1250 π.Χ.) Όμως, φαίνεται
ότι ο Όμηρος ανακατεύει
- όπως και η ελληνική
μυθολογία, αλλά
και οι ιστορικοί
και οι συγγραφείς
της αρχαιότητας
- την ιστορία της
εμφάνισης των
πρωτοελληνικών
φυλών που παρουσιάζεται
χωρίς ιστορική
ακολουθία. Αλλά
για ποιόν Όμηρο
γίνεται αναφορά
την στιγμή που
υπάρχει το "ομηρικό
ζήτημα" σχετικά
με τον πραγματικό
συγγραφέα της
Ιλιάδος και της
Οδύσσειας και
το αν ο Όμηρος
ήταν υπαρκτό
πρόσωπο ; Είναι
περίεργο ένας,
κατά την παράδοση,
τυφλός άνδρας
(ακόμα και το όνομα
Όμηρος σημαίνει
τυφλός) να περιγράφει
ιστορικά γεγονότα
και μύθους που
σχετίζονται
με τον αποικισμό
της Μεσογείου,
τα ταξίδια των
αρχαίων Ελλήνων
και επίσης να
παραθέτει πλήθος
από εθνολογικά
και λαογραφικά
στοιχεία. Κατά
τον γράφοντα
τα δύο έπη είναι
συρραφή παραδόσεων
και ιστορικών
γεγονότων που
έχουν αλλοτριωθεί
από την μυθολογία.
Άλλωστε, στα έπη
αυτά εμφανίζεται
το ίδιο φαινόμενο
με την ελληνική
μυθολογία: διάφορα
ιστορικά γεγονότα
(ελληνικές φυλές
και περιοχές,
πόλεμοι, ίδρυση
αποικιών) παρουσιάζονται
αλλοτριωμένα,
ανακατεμένα
και ο μύθος έχει
δεθεί άρρηκτα
με την ιστορική
πραγματικότητα...
Πολύ πρώιμα,
οι ελληνικές
πόλεις - κράτη
ίδρυσαν πολυάριθμες
αποικίες στην
ευρύτερη περιοχή
της Μεσογείου
και της Μ. Ασίας
στις οποίες μεταλαμπάδευσαν
τις αρετές και
τα ιδεώδη του
ελληνικού πολιτισμού.
Οι αρχαίοι Έλληνες
μετέφεραν πάντα
την εστία (την
ιερή φωτιά) και
τα οστά των προγόνων
τους όταν ίδρυαν
τις αποικίες
τους. Επίσης, μετέφεραν
και τον πολιτισμό
τους και ανέπτυσσαν
τις επιστήμες,
τις τέχνες και
τα γράμματα. Από
αρχαιοτάτων
χρόνων οι Έλληνες
ταξίδευαν - όπως
λεει ο Ηρόδοτος:
"κατ´ εμπορίαν
καί θεωρίαν",
δηλαδή για το
εμπόριο των προϊόντων
και την ανταλλαγή
υλικών και πνευματικών
αγαθών με τους
ξένους λαούς.
Οι Έλληνες ήταν
κυρίαρχοι των
θαλασσών. Είχαν
τη μεγαλύτερη
δύναμη στο εμπορικό
και αργότερα
στο πολεμικό
ναυτικό.
Οι αρχαίοι Έλληνες
ίδρυσαν αποικίες
σε όλη τη Μεσόγειο,
στον Εύξεινο
Πόντο (Μαύρη Θάλασσα)
και στην Βόρειο
Αφρική. Οι πόλεις
των Κυκλάδων
και της μινωικής
Κρήτης είχαν,
ήδη από το 3000 π.Χ.,
κατακτήσει τη
Μεσόγειο, πολύ
πριν από τους
"επίσημους"
αποικισμούς
και είναι σίγουρο
ότι είχαν ιδρύσει
αποικίες στα
ευρύτερα παράλια
της Μεσογείου.
Οι Κρήτες, ήδη
από την δεύτερη
χιλιετία π.Χ., είχαν
κατακτήσει την
ανατολική Μεσόγειο
με τα πλοία τους
- πριν από τους
Φοίνικες - και
είχαν φθάσει
ακόμα και στην
Αίγυπτο, στο Λίβανο,
στην Μεσοποταμία
και άλλες περιοχές
της νοτιοδυτικής
Ασίας. Eπίσης, υπάρχουν
μινωικές (της
αρχαίας Κρήτης)
επιδράσεις στο
Αφγανιστάν!!! Γενικά,
στην Μεσοποταμία
είχε επεκταθεί
το ελληνικό εμπόριο
και στα μετέπειτα
χρόνια. Οι Μυκήνες
το δεύτερο ήμισυ
του 15ου αιώνα είχαν
εμπορικές ανταλλαγές
και είχαν ιδρύσει
εμπορικούς σταθμούς
και αποικίες
στα δυτικά παράλια
της Μ. Ασίας (για
παράδειγμα στην
Κιλικία - περιοχή
της νοτιοανατολικής
Μ. Ασίας), στην
Αίγυπτο, στις
συριοπαλαιστινιακές
ακτές, στη νότιο
Ιταλία και στη
Σικελία.
Το σίγουρο είναι
ότι οι αρχαίοι
Έλληνες είχαν
επεκταθεί, με
τις αποικίες
τους, από τον Καύκασο,
ως το Γιβραλτάρ
και όπως έλεγε
ο Πλάτων: "οι αποικίες
έμοιαζαν σαν
βατράχους γύρω
από μια λίμνη".
Μάλιστα, ο Πυθέας
από την Μασσαλία
(ελληνική αποικία
των Φωκαέων) στα
τέλη του 4ου αιώνα
π.Χ. πέρασε το Γιβραλτάρ
(Ηράκλειες στήλες
το έλεγαν οι αρχαίοι
Έλληνες) με πλοίο
και μετά περιέπλευσε
την Αγγλία! Μετά
έπλευσε την "Θούλη"
(ήταν η Ισλανδία
ή η Νορβηγία) και
στη συνέχεια
έπλευσε στη Βαλτική
και έφτασε στο
νησί Ελιγολάνδη
και στις εκβολές
του ποταμού Έλβα
στην Γερμανία
και του ποταμού
Βιστούλα στην
Πολωνία!!! Ο Πυθέας
χαρτογράφησε
την περιοχή και
επίσης μέτρησε
το μήκος των ακτών
της Αγγλίας!!! Τέλος,
οι αρχαίοι Έλληνες
δεν αποκλείεται
να έφθασαν μέχρι
τις ακτές της
Αμερικής.
|
